Film The Edukators
Regisseur Hans Weingartner
Hoofdrollen Daniel Brühl, Julia Jentsch, Stipe Erceg
Genre Drama
En? 6,5
De Duits/Oostenrijkse film The Edukators uit 2004 heb ik destijds op het Rotterdamse filmfestival gemist. Als ik het me goed herinner was het toen een publiekslievelingetje. Dat is begrijpelijk gezien het soort films dat doorgaans op dat festival draait. Tussen alle exotica en experimentele in is The Edukators een verademing. Gewoon als zelfstandige film beschouwd is ie maar matig.
De jonge, Oostenrijkse regisseur Hans Weingartner is nog redelijk onbekend. Met deze film kreeg hij meer internationale bekendheid, mede dankzij een nominatie voor een Gouden Palm van het filmfestival van Cannes. Van de hoofdrolspelers zijn vooral Daniel Brühl en Julia Jentsch bekend, respectievelijk uit Goodbye Lenin Sophie Scholl.
Hoofdpersonages Jan en Peter vormen een bijzondere inbrekersbende. Ze breken in dure villa’s in, maar stelen niets. Het enige wat ze doen is het interieur compleet verplaatsen en verbouwen. Én, ze laten een briefje acht, met de tekst “De vette jaren zijn voorbij” of “U heeft te veel geld”. Zo hopen ze de rijken psychologisch te raken door hun huizen binnen te dringen en deze boodschap die ze niet willen horen onder hun neus te wrijven.
In dit links-alternatieve gezelschap ontrolt zich een liefdesdrama als Jan verliefd wordt op de vriendin van Peter. Dit bemoeilijkt de onderlinge verhoudingen maar zorgt ook voor een noodlottige wending in de inbraakavonturen. Bij een heterdaadje stappen de vrienden van de ene stommiteit in de andere waardoor een idealistische inbraak uitloopt op een dagenlange ontvoering.
Weingartner weet de inbraakscènes aardig spannend te maken. De wiebelige cameravoering (die het real-life-gevoel versterkt) draagt daar ook nog eens toe bij. De hoofdpersonen zijn heel geloofwaardige figuren en de suggestie wordt gewekt alsof je naar een docu zit te kijken. Maar de wendingen in het verhaal doen daar afbreuk aan. Sommige stappen gaan te snel of zijn te onwaarschijnlijk. Met onrealistische wendingen heb ik normaal gesproken niet zoveel moeite, áls de filmmakers in ieder geval hun best je doen je in het verhaal te laten geloven. Dat gebeurt hier niet.
Het is jammer, want de thematiek is origineel. Het is best een snelle en frisse film, maar al met al net wat te simpel en net wat te gemakkelijk om voluit te kunnen overtuigen.
LET OP: Wie niet wil weten hoe deze film afloopt, moet niet de reacties gaan lezen!
Martin Visser 
Leef je eigenlijk nog, Vissie?, ouwe Berber van me.. 😉
springlevend!
net terug. In Marokko minder internet gezien dan in China. Lekker rustig dus. De verhalen volgen later, maar uiteraard was het fantastisch. Over je berbertje bericht ik je nog 😉
Net wat te makkelijk en te simpel? Hm, zo is de film op mij niet overgekomen. Ik heb met name genoten van de verschillende spanningen / tegenstellingen tussen de hoofdrolspelers. De spanning tussen Hardenberg en zijn ontvoerders, de spanning tussen Peter en Jan en de manier waarop zowel Hardenberg als Peter onwetend zijn als ze in de berghut aankomen zijn m.i. mooi in beeld gebracht. Voeg daarbij de ambivalente houding van Hardenberg (wordt hij nou echt een vaderfiguur of speelt hij het? Praat hij ze naar de mond? Is hij nou wel of niet veranderd) en je hebt m.i. een film die helemaal niet makkelijk en simpel is. Weingartner houdt alles mooi in balans zonder werkelijk sentimenteel te worden. En als je op het eind dan toch denkt dat hij bezwijkt voor het sentiment krijg je de (bijna?) laatste scène met de op meerdere manieren op te vatten kreet op de muur: sommige mensen veranderen nooit! Toch?
vanaf de ontvoering is het inderdaad wel goed gedaan. Maar de wendingen daaraan voorafgaand vond ik niet zo logisch. Jan en Jule waren al in de eerste gezamenlijke scene verliefd op elkaar, terwijl Jule net had gezegd dat ze Jan eng vond.
Het ergst was het moment dat de inbraak mis liep. Zonder na te denken stortte ook Peter zich erin en voor je het wist gingen ze die man ontvoeren. Ik kan er niet bij dat zulke slimme lui niet eventjes nadenken voor ze doen. Het kwam mij niet geloofwaardig over dat ze uit pure paniek ineens zo stom konden doen.
Daarbij vond ik het ook niet logisch dat Jan zich liet overhalen door Jule om te gaan inbreken. Jule geloofde aanvankelijk niet eens dat jan en peter dat deden en voor je het wist wilde ze zelf ook.
Zulk soort wendingen werkten bij mij niet. En dat is jammer, want er zaten inderdaad wel degelijk goede stukken in. Al vond ik de positie van Hardenberg nou ook weer niet zo spannend. Het leek erop dat hij om was en sympathie had gekregen voor de drie. Maar het was niet zo dat je voortdurend in spanning zat over hoe hij erin stond. Wat dat betreft was dat einde wel verrassend, maar het tegenovergestelde einde had ook gekund. Dat was mij om het even. Ik zag dat eind vooral als een grapje achteraf en niets als een ontknoping na een half uur nagel bijten.
Ik volg je op zich wel t.a.v. het eerste deel van de film. Ik heb me er blijkbaar alleen wat minder aan gestoord dan jij. Enerzijds had ik het gevoel dat het eerste deel met name bedoeld was als aanloop naar het 2e. Anderzijds ook doordat ik niet de indruk had naar een stel intellectuelen te kijken. Vanaf het begin viel me de (onderhuidse) naïviteit van de drie op. Deze naïviteit geeft de film een wat losser, speelser karakter. Je hebt nooit het idee dat je met b.v. RAF-achtige actievoerders te maken hebt. Van nagelbijten was dan ook geen sprake, maar ik had dan ook niet de indruk dat dat de bedoeling was. Ik heb nooit het idee gehad dat ze Hardenberg werkelijk zouden vermoorden. Wat dat betreft lijken de 3 meer en meer would-be actievoerders. Zeker als Hardenberg een boekje open doet over zijn verleden. De verachte Hardenberg blijkt dan geweest te zijn wat zij pretenderen te zijn. Niet alleen wat betreft het actievoerdersapsect maar ook wat betreft de vrije liefde is hij verder gegaan dan zij. Dat soort ironische invalshoeken maken de film vele malen subtieler dan wat over het algemeen vanuit Hollywood tot ons komt.
Ik ben trouwens wel benieuwd hoe jij het einde interpreteert. Je opmerking dat het net zo makkelijk andersom had kunnen eindigen is wel grappig in de context van de discussie die op b.v. IMDB een tijdje gevoerd is: worden ze nou verraden door Hardenberg of is de inval een afleidingsmanoeuvre en heult Hardenberg stiekem met de Edukators? Wat dat betreft lijkt het einde allesbehalve eenduidig wat nog eens in de hand gewerkt wordt door het feit dat er een versie met een afwijkend slot in de omloop schijnt te zijn…
Harderberger die heult met de Edukators? Dat had ik nog niet bedacht. Volgens mij heeft hij zich bedacht en schakelde alsnog de politie in. En de Edukators heb daar rekening mee gehouden en zijn ‘m gepeerd.
Dat het einde net zo goed anders had kunnen zijn komt omdat je door de film niet gevoed wordt met twijfel over Hardenberg. Je hebt wel eens van die films waarin je voortdurend blijft twijfelen over de ware aard van een personage. Dat had ik hier niet. Volgens mij was Hardenberg echt positief gaan denken over de drie. Toen hij weer thuis was konden er twee dingen gebeuren: of hij bleek sympathiek tov de Edukators of ging alsnog om. Welke afloop de film krijgt, was gezien het verhaal om het even. In dat opzicht zag ik het einde als een losstaand iets waar je dus niet nagelbijtend naar uit zat te kijken. Als de film nou heel veel onduidelijkheid had laten ontstaan over de oprechtheid van Hardenberg tijdens de ontvoering dan was de ontknoping een echte ontknoping geweest. Nu was het een willekeurig eind waar je niet echt van achteroversloeg. Ik niet tenminste.
Ik heb toch steeds wel mijn twijfels gehad bij Hardenberg. Het is inmiddels meer dan een half jaar geleden dat ik de film zag dus waar ik die twijfel op baseerde kan ik niet zo direct aangeven. In ieder geval neemt hij op een gegeven moment de benen. Althans… die indruk wekt hij. En als ik me niet vergis speelt hij Jan en Peter op een gegeven moment tegen elkaar uit t.a.v. Jule.
Voor de gedachte dat Hardenberg uiteindelijk hun kant kiest is wel wat te zeggen. Hoe wisten ze anders dat de inval zou plaatsvinden? Of waren ze nu ineens wel erg slim geworden? En het appartement waar de inval plaatsvind; is dat een appartement dat we eerder in de film zagen? Ik betwijfel het.. En dan is er uiteraard die extra scene in sommige versies. Naar verluid zie je in die scene Jan, Peter en Jule aan dek van Hardenberg’s boot. Het lijkt niet erg waarschijnlijk dat ze die ook nog eens gejat hebben. En als zij aan dek zitten, wie zit er dan aan het roer?
Ik ben het met je eens dat het einde van de film niet strikt noodzakelijk is. Ik vind echter wel dat de scene iets toevoegt. Hoewel de Edukators de helden van de film zijn is nooit helemaal duidelijk of de filmmaker hun jeugdige idealisme nou als voorbeeld stelt of dat het hem gaat om de nuancering door Hardenberg gaat. Als de film zou eindigen met het afscheid van Hardenberg en de kwijtschelding van de schulden zou de weegschaal opeens duidelijk doorslaan naar het idealisme. Het uiteindelijke slot is veel ambivalenter. Naar gelang je interpretatie heeft ofwel het idealisme van de Edukators danwel het pragmatisme van Hardenberg het laatste woord…
Ik ben het eigenlijk wel met je eens dat dat slot iets toevoegt. wel erg cynisch dat die grootkapitalist uiteindelijk in zijn eigen systeem blijft geloven. Dat was inderdaad wel het aardige van dit slot.
Dat de film nog een einde kent, is inderdaad intrigerend. Dat zou de complottheorie voeden. Dat slot past overigens niet op de film in de versie die ik zag. Daar zie je namelijk Hardenberg in een auto met pak en stropdas aan kijken naar de politieinval.
Overigeens eens dat het appartement van de Edukators niet het oorspronkelijke appartement is. Ze worden namelijk gewekt door een spaans of portugees sprekende werkster en zijn dus duidelijk alsnog verkast naar Nicaragua zoals eerder in de film gesuggereerd.
Ik had trouwens wel degelijk ook twijfels over de positie van Hardenberg. Op een gegeven moment lijkt hij inderdaad te vluchten. Maar dan draait de film allang niet meer om zijn positie. De affaire tussen de drie heeft dan allang de dominante positie in de film ingenomen.
Volgens mij zijn ze niet in Nicaragua maar ergens in het Midellandse zeegebied om op een eilandje de hele Europese tv plat te leggen (is er ook niet een kort shot met zo’n antenne-eilandje?). Het is trouwens niet zo dat de scene van de inval en het wakker worden van Edukators samen zouden moeten vallen in de tijd. De montage is zodanig dat je denkt dat ze gepakt worden, maar als het niet dezelfde plaats is is er niet veel reden om aan te nemen dat het wel dezelfde tijd is.
We zouden trouwens eens over een ‘echte’ film moeten babbelen. Lijkt me leuk. Heb je toevallig ideeën over het slot van La Promesse? 😉
zou graag met je discussiëren over ‘echte’ films, maar La Promesse ken ik niet
Ken je La Promesse niet of heb je hem niet gezien? Dat laatste is te vergeven, maar het eerste is een erg grote zonde 😉
La Promesse is 1 van de eerdere films van de gebroeders Dardenne. Eerlijk gezegd ontdekte ik hen ook pas door Le Fils, maar op basis van de kracht van die film ook maar hun eerdere werk bekenen. Errug goed….
eerlijk gezegd had ik er nooit van gehoord
*bloos, schaam*