Film: Boekverfilming Atonement moet het hebben van sterk verhaal

Film Atonement
Regisseur Joe Wright
Hoofdrollen Keira Knightly, James McAvoy, Saoirse Ronan
Jaar 2007
Genre Drama
En? 7

Regisseur Joe Wright heeft blijkbaar iets met actrice Keira Knightly. En hij heeft iets met boekverfilmingen. In zijn film Pride & prejudice (2005) naar het boek van Jane Austen speelde Knightley de eigenzinnige Elizabeth Bennet. Naar mijn smaak had ze voor dit klassieke liefdesverhaal een te moderne uitstraling. In 2007 verfilmde Wright de roman Atonement van Ian McEwan en opnieuw heeft hij Knightley de hoofdrol gegeven.

Atonement leek mij aanvankelijk een onverfilmbaar boek. Zoals in meer McEwan-romans gaat het vooral over het onzichtbare, namelijk de verhoudingen tussen mensen en datgene wat mensen van elkaar denken. In dit boek staat een groot misverstand centraal en speelt de schrijver met de waarneming. Wat is fictie, wat is werkelijkheid? Dezelfde voorvallen krijgt de lezer door de ogen van verschillende personages te zien. Hoe krijg je dat vertaald in beeld?

Toch is dat Wright wel gelukt. En zonder storende voice overs. Hij laat een scène gewoon twee keer zien, vanuit verschillende standpunten, en voor de kijker is meteen duidelijk dat dit de observaties zijn van twee verschillende personages. Hiervoor toont Wright zo’n scnène gewoon twee keer meteen achter elkaar. Hij maakt een klein sprongetje terug in de tijd en als kijker pik je dat meteen op.

De kracht van het boek zit in het eerste deel en dat geldt ook voor de film. Wright is trouw gebleven aan de roman en bouwt zijn film net zo precies en langzaam op. Door de ogen van de dertienjarige Briony, de jongste van de familie Tallis beleven we een avond in het luxueuze landhuis. Zij ziet hoe zich meerdere keren iets afspeelt tussen haar oudere zus Cecilia en Robbie (James McAvoy, bekend van The last king of Scotland), de zoon van de schoonmaakster. Beiden kennen elkaar al heel hun leven, maar als jongvolwassenen weten ze niet zo goed meer hoe ze zich tot elkaar verhouden. Zij is de dochter van een welgestelde familie, hij een jongen van eenvoudige komaf die door de familie is opgenomen en die zelfs een studietoelage van de heer des huizes krijgt.

Een onverwachte gebeurtenis drijft deze twee uit elkaar en dan komt ook nog eens de Tweede Wereldoorlog ertussen. De film vertelt het verhaal van de grote gevolgen die de waarnemingen van het fantasievolle meisje Briony hebben. Haar observaties veranderen levens, van Cecilia, van Robbie, en uiteindelijk ook van haarzelf. Het karakter van Briony ligt daarbij overigens het dichtste tegen die van de romanfiguur aan. Geweldig gecast en sterk gespeeld. Het is een fantasievol meisje dat ook nog eens irritant is en zich op een ergerlijke manier met de volwassenwereld bemoeit. Zeer overtuigend.

Dat geldt minder voor de twee hoofdrolspelers. Het verhaal bevat een aantal onverwachte wendingen en de roman overtuigt daarbij veel meer dan deze acteurs. Wat zij voor elkaar voelen en hoe zij met hun onderlinge verhoudingen in de knoop zitten, moeten we maar aannemen. Overtuigen doen de acteurs daarbij niet. Daarmee is het bijzondere verhaal de kracht van deze film. Aan het eind zien we Briony weer terug, in een andere tijd, en met een bijzondere geschiedenis al achter de rug. Dan is daar die laatste onverwachte wending. En net als het boek, herpakt ook de film zich hier na een wat langdradig middenstuk.